Việt Nam là quốc gia có sự đa dạng sinh học rất phong phú với nhiều hệ sinh thái từ rừng vàng, biển bạc đến những vùng đồng bằng đất đai màu mỡ, phì nhiêu và động thực vật cực kỳ đa dạng. Trong đó, các khu bảo tồn động vật hoang dã tại Việt Nam đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ các loài động thực vật quý hiếm và duy trì cân bằng hệ sinh thái cho cả nước.
1. Điểm qua các vườn quốc gia, khu bảo tồn động vật hoang dã nổi tiếng tại Việt Nam
Hiện nay, Việt Nam có tổng cộng 168 khu bảo tồn sinh thái, trong đó bao gồm: 33 vườn quốc gia, 59 khu dự trữ thiên nhiên, 13 khu bảo tồn loài, 9 khu dự trữ sinh quyển, 54 khu bảo vệ cảnh quan.
Một số khu bảo tồn động vật hoang dã nổi tiếng phải kể đến như:
- Khu bảo tồn động vật hoang dã Cúc Phương là khu bảo tồn đầu tiên được thành lập tại Việt Nam, với diện tích lên đến gần 23.000 ha, nằm ở tỉnh Ninh Bình. Đây là nơi sinh sống của nhiều loài động vật quý hiếm, trong đó có nhiều loài đang đứng trước nguy cơ tuyệt chủng của các loài động vật như: voọc mũi hếch, gấu ngựa, tê tê, và hơn 100 loài chim…
- Khu bảo tồn động vật hoang dã Pù Mát nằm ở tỉnh Nghệ An, là một trong những khu bảo tồn đa dạng sinh học lớn nhất miền Bắc Việt Nam. Nơi đây là nơi sinh sống của nhiều loài động vật quý hiếm như: hổ, báo, gấu, và nhiều loài linh trưởng, voọc đen má trắng và khỉ đuôi dài.
- Khu bảo tồn động vật hoang dã Yok Đôn thuộc tỉnh Đắk Lắk, là khu bảo tồn lớn nhất vùng Tây Nguyên. Với diện tích lên đến 115.000 ha, Yok Đôn là ngôi nhà của hàng nghìn loài động vật lớn như voi, hổ, bò tót, và nhiều loài thú hoang dã khác.
- Khu bảo tồn động vật hoang dã Phong Nha – Kẻ Bàng nằm ở tỉnh Quảng Bình, là một trong những khu bảo tồn nổi tiếng tại Việt Nam, với diện tích lên đến hơn 200.000 ha. Không chỉ nổi tiếng với những hang động kỳ vĩ mà đây còn là khu bảo tồn động vật hoang dã quan trọng, quý hiếm như linh trưởng, voọc bạc, báo hoa mai, tê tê, và nhiều loài chim quý hiếm.
- Khu bảo tồn động vật hoang dã Vườn Quốc gia Ba Bể ở tỉnh Bắc Kạn, là một khu bảo tồn thiên nhiên với hồ Ba Bể nổi tiếng. Đây là khu vực có hệ sinh thái nước ngọt phong phú, là nơi sinh sống của nhiều loài động vật hoang dã quý hiếm, đặc biệt là các loài sinh vật thủy sinh. Đây cũng là một trong những địa phương quan trọng trong việc bảo tồn động vật hoang dã của vùng núi Đông Bắc Việt Nam.
2. Công tác bảo tồn thiên nhiên, động vật hoang dã tại các khu bảo tồn, vườn quốc gia
Tuy Việt Nam là một trong những nước có hệ động vật hoang dã phong phú trên thế giới, nhưng chúng ta cũng đang đối mặt với tình trạng suy giảm động thực vật nhanh chóng do nạn khai thác, săn bắn trái phép và tàn phá môi trường sống. Các khu bảo tồn và vườn quốc gia giúp bảo vệ các loài động vật quý hiếm như voọc, tê tê, gấu ngựa, hổ, voi và nhiều loài khác, bằng cách duy trì môi trường sống tự nhiên của chúng, ngăn ngừa sự xâm hại từ con người.
Các khu bảo tồn và vườn quốc gia sẽ phải thực hiện các hoạt động như giám sát, khảo sát và nghiên cứu về hệ sinh thái, hành vi, môi trường sống của các quần thể động vật hoang dã để kịp thời phát hiện các nguy cơ tiềm ẩn và lập tức thực hiện các biện pháp bảo vệ kịp thời.
Tại các khu bảo tồn và vườn quốc gia cũng sẽ triển khai các biện pháp bảo vệ nghiêm ngặt, tuần tra bảo vệ 24/7, các chiến dịch chống săn bắn trái phép, xử lý nghiêm các hành vi vi phạm pháp luật. Đặc biệt, phối hợp với lực lượng công an, kiểm lâm và các tổ chức phi chính phủ ngăn chặn nạn săn bắn trái phép.
Ngoài ra việc trồng lại rừng, khôi phục lại hệ sinh thái bị tàn phá cũng là một trong những hoạt động cần thiết của công tác bảo tồn tại các vườn quốc gia để tạo ra môi trường sống ổn định, an toàn cho động vật.
3. Các khu bảo tồn thiên nhiên, vườn quốc gia là cực kỳ quan trọng trong việc bảo tồn đa dạng sinh học cho cả Việt Nam và thế giới.
Các khu bảo tồn và vườn quốc gia tại Việt Nam đều là những khu vực có tầm quan trọng cực kỳ đặc biệt đối với công tác bảo vệ đa dạng sinh học nói chung và các loài động vật, thực vật quý hiếm và các loài có nguy cơ tuyệt chủng nói riêng.
Không chỉ có vai trò quan trọng trong việc duy trì khí hậu, bảo vệ nguồn nước và phòng chống xói lở đất, lũ lụt, các khu bảo tồn thiên nhiên, vườn quốc gia còn là “tấm khiên” bảo vệ sự sống, bảo tồn gen cho Việt Nam, toàn bộ khu vực Đông Nam Á và cả thế giới.
Nơi đây còn là nơi nghiên cứu về đa dạng sinh học, các phương pháp bảo tồn hiệu quả và “trung tâm giáo dục” của cộng đồng. Các khu bảo tồn và vườn quốc gia có các chương trình trải nghiệm, góp phần nâng cao nhận thức của người dân về tầm quan trọng của việc bảo vệ thiên nhiên và động vật hoang dã.
Tạm kết
Hướng đến mục tiêu bảo tồn các loài động vật hoang dã một cách lâu dài, không chỉ có sự nỗ lực từ chính phủ, các tổ chức bảo tồn thiên nhiên mà cần có sự thay đổi trong nhận thức và hành động của cả xã hội về vấn đề này. Chỉ khi cả cộng đồng cùng chung tay bảo vệ thì mới có thể đảm bảo sự sinh tồn, phát triển của các loài động vật hoang dã quý hiếm và duy trì được hành tinh xanh cho thế hệ tương lai.
